Kiedy zawodzą tradycyjne formy leczenia, nie ma co rozkładać rąk – istnieją bowiem nowoczesne metody, które pozwalają na osiągnięcie zaskakujących efektów. Jedną z nich jest tlenoterapia hiperbaryczna. Czym jest i w jakim celu się ją stosuje? Czy jest ona w stanie wspomóc proces sztucznego zapłodnienia? Czas przybliżyć tę tematykę.
Jak to działa?
Wiadomo jest, że w warunkach ciśnienia atmosferycznego we krwi rozpuszcza się znikoma zawartość tlenu (tylko 0,3% obj.). Oddychanie pod ciśnieniem zwiększa zatem ilość tlenu rozpuszczonego we krwi i wysyca nią hemoglobinę, dzięki czemu tlen jest dostarczany do tkanek organizmu, przenika do nich i jest przez nie wchłaniany. Aktywnie uczestniczy także w procesach metabolicznych – przyczynia się do normalizacji metabolizmu w zaatakowanym narządzie i zapobiega rozwojowi niedotlenienia. Ogromnej większości chorób somatycznych w pewnym stopniu towarzyszy rozwój hipoksji, a HBOT (terapia hiperbaryczna) jest prawdopodobnie najskuteczniejszą metodą radzenia sobie z nią.
Oprócz zrozumiałego dla wszystkich mechanizmu istnieją również współczesne poglądy na temat prozdrowotnego działania HBO (hiperbarii tlenowej). Tlen aktywuje bowiem niespecyficzne mechanizmy adaptacyjne, zwiększając odporność na stres oraz na niekorzystne czynniki wytwarzane przez choroby różnego pochodzenia. Przydaje się to nie tylko osobom chorym, ale i całkiem zdrowym: sesje w komorze tlenowej łagodzą zmęczenie, przywracają siły po ciężkiej pracy, zwiększają napięcie mięśniowe, działają ogólnie wzmacniająco i tonizująco, a także redukują niekorzystne skutki zanieczyszczonej atmosfery. Co więcej, działają również regenerująco, a przecież trochę „dodatkowego” tlenu jeszcze nigdy nikomu nie zaszkodziło.
Drobne mechanizmy
Na poziomie makroorganizmu lecznicze działanie tlenu jest dobrze odczuwalne podczas spaceru po burzy, kiedy powietrze jest nasycone ozonem. Oddycha się wtedy lżej, Ty czujesz się naładowany energią, lepiej śpisz, a głowa jest wolna od natłoku myśli. A co dzieje się w narządach i tkankach, gdy ten niezbędny pierwiastek jest im dostarczany w dodatkowej ilości?
Wyróżniamy główne efekty HBO** takie jak:
- eliminacja głodu tlenowego w tkankach;
- aktywacja wymiany energii, biosyntezy i redukcji zatrucia;
- pozytywny wpływ na hemodynamikę regionalną (na poziomie narządów), aktywację krążenia obocznego („bypass”);
- przywrócenie tłumionej hipoksją wrażliwości receptorów błony komórkowej na różne substancje biologicznie czynne (w tym hormony);
- nasilenie działania leku;
- działanie przeciwzapalne i immunomodulujące;
- efekt obkurczający;
- korekta parametrów układu krzepnięcia krwi;
- przywrócenie metabolizmu węglowodanów i lipidów.
Różnorodność tych mechanizmów determinuje szerokie spektrum zastosowań HBO. Tlenoterapia wykorzystywana jest zamiast tradycyjnych schematów leczenia w praktyce lekarzy wielu specjalności, w tym przez położników-ginekologów, co jest szczególnie ważne w kwestii in vitro.
Przebieg sesji
Zabieg HBO odbywa się w komorze ciśnieniowej – szczelnym urządzeniu, wewnątrz którego tworzy się specjalne środowisko gazowe. Komora wyposażona jest w system podtrzymywania życia. Pacjent, będąc w szczelnej komorze ciśnieniowej, oddycha tlenem medycznym pod wysokim ciśnieniem. Warto zaznaczyć, że tego typu nowoczesne urządzenia ciśnieniowe zapewniają w pełni bezpieczną i komfortową procedurę.
Kiedy stosuje się tlenoterapię?
Wskazaniem do leczenia HBOT są stany, w których z różnych przyczyn zaburzona jest odpowiednia podaż tlenu przez krew. HBO może być zarówno leczeniem podstawowym, jak i pomocniczym, oprócz innych metod – znacznie zwiększa wtedy ich skuteczność. W niektórych przypadkach tlenoterapia jest główną metodą leczenia, np. w zatruciach tlenkiem węgla, jadem kiełbasianym, zakażeniach Clostridium, zatorach gazowych naczyń krwionośnych czy chorobie dekompresyjnej. W takich przypadkach HBO eliminuje przyczynę tych stanów.
W niektórych chorobach proces patologiczny prowadzi do zakłóceń w dostarczaniu tlenu do tkanek (cukrzyca, miażdżyca, encefalopatia itp.). W efekcie konieczne jest zwiększenie dopływu krwi do uszkodzonego narządu w celu przywrócenia prawidłowego przebiegu metabolizmu. Tego rodzaju dolegliwości są bezpośrednimi wskazaniami do wykorzystania tlenoterapii.
W sytuacjach, gdy inne metody leczenia okazały się nieskuteczne lub z jakiegoś powodu nie można ich zastosować, (na przykład w przypadku nietolerancji na niektóre leki), HBOT jest metodą pomocniczą, pozwalającą na zmniejszenie dawki leków, zwiększając ogólną efekt leczenia.
W rezultacie otrzymujemy przywrócenie utraconych funkcji narządu lub układu jako całości. Prowadzi to do wykorzystania HBO w leczeniu takich chorób (tu zbliżamy się do naszego tematu!), jak przewlekłe i spowolnione procesy zapalne, zaburzenia erekcji, niepłodność męska i kobieca, poronienia, w położnictwie to m.in. wewnątrzmaciczne niedotlenienie płodu, niewydolność płodowo-łożyskowa, przedwczesne starzenie się łożyska itp.
HBO dla in vitro: zwiększenie wydajności protokołu
Zachęcające wyniki stosowania HBO uzyskano w leczeniu kobiet w ramach programu in vitro. Co decyduje o sukcesie w transferze zarodków? Oczywiście jakość samych zarodków oraz warunki, w jakich są one umieszczane. Bierze się pod uwagę zdolność implantacji endometrium i ukrwienie macicy, co pozwoli zarodkowi na zakorzenienie się, a także na prawidłowy rozwój. Szczegółowo przeanalizowano już problem osiągnięcia optymalnej grubości endometrium w celu uniknięcia utraty wczesnej ciąży. Poniżej opisano naukowe i popularne metody ludowe: „Jak przygotować się do udanego programu zapłodnienia in vitro?” oraz „Zwiększenie endometrium… Dynia, maliny, ananasy… Co jeszcze?”, ale musimy przyznać, że czasami grubość endometrium nie może być zwiększona nawet dzięki terapii hormonalnej. Dlatego jesteśmy gotowi zastosować różne metody w połączeniu, w tym nielekowe, aby osiągnąć pozytywne efekty.
Możliwości HBO
Jeśli kobieta ma obciążoną historię położniczo-ginekologiczną (przewlekłe choroby ginekologiczne, endometrioza macicy, zaburzenia hormonalne), specjalista ds. reprodukcji może zalecić kurs HBO w protokole in vitro. Z reguły procedury są zalecane, gdy planowany jest protokół transferu zarodków. Endometrium powinno być dobrze do tego przygotowane. Wtedy lepiej rozpocząć przygotowanie na miesiąc przed planowanym transferem – po menstruacji można go kontynuować wraz z farmakoterapią.
Optymalna liczba zabiegów jest równa 10, jednak ostatni najlepiej wykonać w przeddzień proponowanego transferu.
Kurs jest opracowywany indywidualnie, ale lekarze starają się trzymać głównego celu: w najważniejszych momentach, takich jak pobranie jaja lub przeniesienie zarodka, ciało kobiety musi być nasycone tlenem, aby aktywować procesy metaboliczne i trofizm najważniejszego organu w ten proces – macicy.
